Sneeuw, gravel en twee steden aan de uiteinden van Nederland

Midden in de winter fietsen Linda en Dirk het Pieterpad: van Pieterburen tot de Sint-Pietersberg. Niet in vijf dagen, zoals vaak wordt aangeraden, maar in acht. Met tijd voor omwegen, voor Groningen en Maastricht, en met sneeuw onder de banden tijdens de eerste etappes. De gravelvariant van het Pieterpad blijkt toegankelijk, afwisselend en verrassend mooi, zelfs (of juist) in de winter.

Linda & Dirk
 Santos Adventure Lite

Het Pieterpad

Het Pieterpad is het bekendste langeafstandswandelpad van Nederland. Het loopt van noord naar zuid, van Pieterburen in de provincie Groningen tot de Sint-Pietersberg bij Maastricht in Limburg. Het oorspronkelijke pad werd tussen 1978 en 1983 uitgezet door twee Nederlandse dames, geïnspireerd door een wandeling in het Zwarte Woud in Duitsland.

In 1998 kwam er een Pieterpad-versie voor fietsers en in 2024 werd door Cobbles Cycling en The Gravelracer een gravelversie ontwikkeld. Wij kochten het GPX-bestand voor €9 via hun websites. De gravelroute volgt grotendeels het bestaande fiets-Pieterpad en wijkt offroad af wanneer de makers een mooi onverhard alternatief vonden.

De route wordt aanbevolen als vijfdaagse tocht en Komoot kwalificeert deze als een ‘Expert gravel ride’. Wij deden er acht dagen over. Niet omdat de route technisch moeilijk is, maar omdat we zowel Groningen als Maastricht een middag wilden bezoeken en omdat we tijdens de eerste twee dagen te maken kregen met zware sneeuwval. In de winter zijn de dagen bovendien korter. In de zomer is dit volgens ons een ontspannen tocht van zes tot zeven dagen.

Naar het startpunt in Pieterburen

Toen we de opties bekeken om in Pieterburen te komen, bleek de eenvoudigste oplossing: met de trein van Antwerpen naar Winsum, gevolgd door een fietstocht van 15 kilometer. We reisden op zondag om de spits te vermijden; op doordeweekse dagen mogen fietsen niet mee in de Nederlandse trein.

We vertrokken om 7:42 uur en kwamen vijf uur later aan in Winsum. Drie overstappen, maar alles verliep soepel. Bij aankomst voelen we direct de vakantiestemming. Winsum is een charmant dorp dat enkele jaren geleden door de ANWB werd uitgeroepen tot het mooiste dorp van Nederland.

Na een korte stop voor warme chocolademelk fietsen we door richting Pieterburen. Omdat we Winsum de volgende dag opnieuw passeren, kiezen we nu bewust een alternatieve route via het fietsknooppuntennetwerk. Dit systeem bestaat ook voor wandelaars en werkt zowel in Nederland als België.

Pieterburen – Groningen

Normaal boeken we onze overnachtingen niet vooraf, maar vandaag maken we een uitzondering. Het officiële Pieterpad gaat om Groningen heen, maar omdat we de stad nog niet kennen, besluiten we hier een middag door te brengen. Met 35 kilometer op dag één warmen we rustig de spieren op.

We zijn al snel terug in Winsum en constateren meteen: dit is Nederlands, windmolens zullen we nog genoeg zien. In Groningen bezoeken we het Forum, met bibliotheek en dakterras. Het VVV is gevestigd in de souvenirwinkel op de begane grond; voor €1,50 kopen we een stadswandeling. Een aanrader.

Voor deze reis overnachten we zoveel mogelijk bij Vrienden op de Fiets. Lid worden kost €10 per kalenderjaar; een overnachting €25 per persoon inclusief ontbijt. Onze host in Groningen heeft een fantastisch jaren-70-interieur.

Groningen – Schoonoord

De weersverwachting voorspelt lichte regen. Dat blijkt onjuist en wat een fijne verrassing. We sluiten de route weer aan bij het Hoornsemeer en merken direct dat tempo maken lastig wordt. Te veel mooie momenten om voorbij te fietsen.

Bij de lunch in Zuid-Laren (12:15 uur) hebben we pas 24 kilometer afgelegd. Ondanks de trage start fietsen we uiteindelijk toch zo’n 75 kilometer tot onze Vrienden-op-de-Fiets-host in Schoonoord.

Schoonoord – Hardenberg

De sneeuw valt vandaag een stuk heviger. Er wordt zelfs 20 centimeter voorspeld, maar de wind blaast de wolken noordwaarts en vanaf 11:00 uur klaart het op. We wachten rustig en vertrekken rond dat tijdstip.

Onze host Charles, voormalig reisagent, vertelt ons over de vele hunebedden in deze regio. Eén ligt net ten zuiden van de route. Dankzij zijn tip nemen we de hoofdweg en worden we zelfs ingehaald door een sneeuwschuiver voor fietspaden. Dat helpt enorm.

Bij het hunebed ontstaat spontaan een sneeuwballengevecht. Terug op de route proberen we bospaadjes, maar modderplassen onder een dikke sneeuwlaag maken dat te riskant. We kiezen opnieuw voor asfalt om droge voeten te houden.

Hardenberg – Lochem

Wat een verschil: geen sneeuw en veel zon. Na twee winterdagen voelt dit bijna luxueus. Onze overnachting in Hardenberg is uitzonderlijk comfortabel: een omgebouwd tuinhuis met vloerverwarming, complete keuken en ontbijtmand.

Omgevallen bomen zijn zelden een probleem; wegafzettingen wel, je weet nooit hoelang ze duren. Meestal lossen we het improviserend op. Vandaag voelen we ons voor het eerst echt zeker op gravel. Van natuurgebied naar natuurgebied fietsen we door, tot we uiteindelijk een hotel boeken in Lochem, zes kilometer naast de route. Totaal: 85 kilometer.

Lochem – Millingen aan de Rijn

Na ontbijt bij een bakkerij fietsen we zes kilometer langs het kanaal terug naar de route. Het is Valentijnsdag en we passeren opvallend veel kastelen, toeval?

Bij Elten (Duitsland) pauzeren we voor Kuchen. Daarna willen we met de veerboot oversteken, maar in de winter vaart dit slechts tot 17:00 uur. Het is 16:55 uur. Te laat. We moeten omrijden via Emmerich: dertig kilometer extra. We halen het nét. Snelle douche en precies op tijd voor het Valentijnsdiner. Opluchting.

Millingen aan de Rijn – Swolgen

Nog 200 kilometer tot de Sint-Pietersberg, perfect verdeeld over drie dagen. Onze host Toos is 90 jaar. Ze zegt: “Als je stopt met bewegen, word je oud.” We worden ontvangen met soep en appeltaart. Wat een vrouw.

Swolgen – Sittard

Een mooie dag met zon en ijs in de schaduw. We fietsen 92 kilometer naar Sittard en trakteren onszelf op luxe: een viersterrenhotel.

Sittard – Maastricht

Op de laatste dag doen we het rustig aan. We genieten van een uitgebreid ontbijt in het hotel en stappen pas rond 11:00 uur op de fiets. We weten dat de laatste kilometers omhoog zullen gaan, maar voorlopig blijft het landschap verrassend vlak.

Dan verschijnt Linda’s zwakke plek weer in beeld.
Elke keer als we langs een kudde schapen fietsen, komt de camera tevoorschijn. Sommige dingen veranderen nooit.

De laatste stop voor de finish maken we in Valkenburg. Tijdens het fietsen voelen we ons nooit schuldig over extra calorieën, zeker niet als die in de vorm van gebak komen. Daarom eten we een huisgemaakte perentaart, zo lekker dat het bijna jammer is om weer op te stappen.

Het officiële einde van het Pieterpad ligt bovenop de Sint-Pietersberg. Met zijn honderd meter hoogte is het geen lange klim, maar wel een symbolische. De berg ligt grotendeels in Nederland, met een stukje in België, en vanaf de top kijken we uit over de groeve. Dit is het einde. Klaar.

Terug naar huis

Om weer thuis te komen hoeven we nog maar 25 kilometer te fietsen, naar waar Linda’s dochter woont. Daar staat de auto en rijden we later terug naar huis.

Een mooie afsluiting van een winterse graveltocht door Nederland.