Fietsen in Zimbabwe? Deze tandemreizigers gingen je voor!

Drie maanden op weg en nog drie te gaan. Wat een enorme luxe dat we dit kunnen doen! Inmiddels hebben we het Karibameer bereikt, ontstaan door de afdamming van de Zambezi in de jaren '60. Het ligt op de grens tussen Zambia en Zimbabwe. Wij steken de dam over die het niemandsland vormt tussen de twee landen. Een indrukwekkend 131 meter hoog bouwwerk dat 65 km3 water tegenhoudt. Aan de Zimbabwaanse kant, in het stadje Kariba, gaan wij aan boord van de "MS Sea Lion" voor een cruise over het meer. In het gezelschap van 'Afrikaners' en 'Rhodesiërs' genieten we van de 22 uur durende overtocht. Genoeg tijd om reisverhalen te delen en elkaar een beetje te leren kennen. Ik merk dat ik het moeilijk vind om mij te verhouden tot het oudere deel van onze medereizigers (60-plus, man, blank). We hebben vriendelijke gesprekken over alledaagsheden, maar er komen ook regelmatig racistische opmerkingen en grappen voorbij. Ik probeer mij eerst in te houden, maar besluit uiteindelijk toch het gesprek aan te gaan. Even dreigt het te verzanden in een vervelende discussie, waarbij ook vrouwen en andersgeaarden het moeten ontgelden, maar gelukkig komen we met behulp van de dochter van een van de mannen toch tot een constructief gesprek over veranderende waarden.

Ook in de architectuur van Zimbabwe is de oude 'Rhodesische' cultuur nooit ver weg. De steden worden gekenmerkt door, vaak vervallen, koloniale gebouwen en groene buitenwijken met Brits aandoende landhuizen voorzien van leistenen daken en rozentuinen. Tussen de steden in genieten we van de natuur. Onderweg naar het zuiden logeren we in een lodge met uitzicht op een waterpoel. Eigenlijk waren we van plan één nacht te blijven maar we kunnen ons niet losmaken van het schouwspel. Vanuit onze luie stoel zien we onder andere apen, kraanvogels, olifanten, zebra's, honing dassen en 'bush baby’s'. 'Het hoogte punt zijn de 250 buffels die in de schemering komen drinken. Na een extra rustdag stappen we weer op de fiets richting Bulawayo. Langs de weg zien we grond neushoornvogels die zich tegoed doen aan de vele grote miljoenpoten die over de weg kruipen. De weg is gelukkig goed en er is vrij weinig verkeer dus we hebben alle tijd om te genieten van het groene landschap.

“Op mijn vraag of ze een goed Indiaas restaurant weten, worden wij bij hen thuis uitgenodigd voor een diner

Ook Bulawayo zelf is behoorlijk groen. Al staan de groene buitenwijken wel in schril contrast met het geïndustrialiseerde deel van de stad. De grote koeltorens van de kolencentrale staan vlak naast het centrum. De overige industrie staat leeg, net als het treinstation dat tot voor kort het kloppend hart was van het Zimbabwaans treinverkeer. Op een paar goederentreinen na, wordt het spoor niet meer gebruikt. Jammer, ik had graag een stukje meegereden in de prachtige klassieke treinstellen die nog staan te pronken in het station. Gelukkig is een ander stukje Engelse geschiedenis in bedrijf gebleven. We bezoeken de Bulawayo Hillside Bowling Club. Een vereniging voor Bowls, de Britse variant op jeu de boules met licht afgeplatte ballen. Tot groot geluk van Bjørn, fan van obscure Engelse sporten, krijgen we les van de groundsman. Na deze grote sportieve inspanning krijgen we bier aangeboden van Bev en Ally. Deze Zimbabwanen met Indiase roots spelen zelf niet, maar zijn 'social members' van de club. Dat ze 'social' zijn ervaren wij al snel. Op mijn vraag of ze een goed Indiaas restaurant weten, worden wij bij hen thuis uitgenodigd voor een diner. Sterker nog: bij nader inzien is eten niet genoeg. We dienen ons de volgende dag om 10 uur te melden bij de bowlsclub voor een dagvullend programma. We krijgen een rondleiding in de stad en bezoeken de lokale musea. Vervolgens krijgen we een uitgebreid Indiaas dinner en logeren we in hun gastenkamer. We voelen ons een tikkeltje opgelaten door zoveel vrijgevigheid, maar Bev, Ally en hun dementerende (schoon)moeder genieten erg van onze aanwezigheid.

Weldoorvoed fietsen we de volgende dag naar Matopo. Het natuurpark ten zuiden van Bulawayo staat bekend om zijn neushoornpopulatie, het graf van Cecil Rhodes en de vele San rotstekeningen. Ons valt in eerste instantie vooral op dat het een fietsparadijs is. De goed onderhouden smalle asfaltwegen lijken wel fietspaden, ook door het gebrek aan ander verkeer. We kronkelen tussen de prachtige 'Kopjes' (rotsformaties) door, zonder zelf steil te hoeven klimmen. Helaas spotten we geen neushoorns en nauwelijks ander groot wild, maar we genieten wel van het prachtige landschap, de rotstekeningen en een mooie zonsondergang.

“Als het om kleine bedragen wisselgeld gaat geven ze hier het liefst een handje vreselijk zoete snoepjes of half gesmolten chocolaatjes

De volgende bestemming is Great Zimbabwe. Op een paar dagen fietsen naar het westen ligt deze verlaten stad die van de 9e tot en met de 15e eeuw de hoofdstad was van het lokale koninkrijk en naamgever van het huidige Zimbabwe. Prachtig gelegen tussen en op de heuvels staan vele ruïnes. De hoge stenen muren zijn opgebouwd uit granieten 'klinkers' zonder gebruik van cement of specie. Even buiten de verlaten stad verblijven we op een zeer goed uitgeruste camping. Er zijn overal schattige, maar ondeugende Vervet apen die het op ons eten hebben gemunt. Als ik heel even niet oplet hebben ze onze heerlijke rijpe avocado te pakken. Niet alleen de apen zijn leuk gezelschap. Het is inspirerend om reisverhalen van andere toeristen te horen en we wisselen ervaringen en geld uit met de eerste vakantiefietsers die we tegenkomen sinds Maun, Botswana. Het Zwitsers/Ierse stel is al zes maanden onderweg door Zuidelijk Afrika en net aangekomen in Zimbabwe. We lenen ze 100 dollar om bij de volgende pinautomaat te kunnen komen. Ze zijn nog niet helemaal gewend aan het Zimbabwaans goochelen met geld.

De Zimbabwanen hebben het tot een ware kunst verheven om in verschillende munteenheden te rekenen. Er zijn verschillende valuta in oploop. De Amerikaanse Dollar, de Zim Dollar, Zuid Afrikaanse Rand, Swipe (elektronisch geld) en Snoepjes. Overheidsdiensten zoals musea, park entree en visa kunnen alleen gepast in US dollars worden betaald. De grote supermarkten rekenen in Zim, maar betaal je het liefst met Swipe. Bijna alle andere dingen worden in US dollars gerekend, maar soms in Rand en het maakt niet uit hoe je betaalt als je je maar aan de steeds wisselende wisselkoers houdt. Onnavolgbaar. Wisselgeld is sowieso altijd een probleem, maakt niet uit in welke valuta. We wachten regelmatig tot iemand een rondje in het dorp heeft gelopen of alle kassa's binnen de supermarkt heeft leeggehaald op zoek naar voldoende wisselgeld. De kunst van het hoofdrekenen wordt hier verstaan. Het is geen probleem om het wisselgeld in Rand, US en Zim te berekenen, de uitkomst klopt altijd. Als het om kleine bedragen gaat geven ze hier liefst een handje vreselijk zoete snoepjes of half gesmolten chocolaatjes. Maar goed, je moet wel aan geld kunnen komen. Pinautomaten voor internationale kaarten zijn schaars en vaak leeg. Als we rondvragen waar we ze kunnen vinden lijkt niemand het te weten. Alleen mensen in overheidsdienst gebruiken Zim pinautomaten. De rest betaalt elkaar cash. Als ik mensen vraag hoe ze dan aan nieuwe dollars komen en hoe ze dat doen met hun spaargeld krijg ik steeds een geheimzinnig lachje.

We twijfelen over het vervolg van onze route. Laten we Harare links liggen en gaan we direct naar Mutare? Of fietsen we toch via de hoofdstad en nemen we de langere route? Gemotiveerd door de windrichting kiezen we voor Harare. We hadden de afgelopen dagen alweer sterke tegenwind vanuit het oosten, zijwind naar het noordelijkere Harare lijkt ons een fijne afwisseling. Een mooie route leidt ons glooiend langs een stuwmeer. Na het meer komen we op een hoogvlakte met zo nu en dan stapels van afgeronde kopjes, alsof een reus met steentjes heeft gespeeld. Aan beide zijden van de weg naar Harare zijn vooral akkers. Tijdens een cola pauze vertelt een vrouw mij over de lokale landbouw. Katoen en mais zijn hier de belangrijkste producten. De katoenteelt is niet alleen voor de vezel, maar ook voor de zaden. Deze zijn een belangrijke bron van bakolie. Bakolie is ook hier vreselijk duur in verband met de oorlog in Oekraïne dus deze katoenolie is heel belangrijk voor de lokale economie.

“Scherp opletten met z'n tweeën, goed communiceren en de achteruitkijkspiegel gebruiken is nu echt noodzaak

In Harare nemen we een aantal rustdagen om de stad te bekijken. Het enige hostel in de stad wordt onze basis. Harare heeft in ieder geval twee gezichten, de brute betonbouw uit de tweede helft van de vorige eeuw aan de ene kant en prachtige groene buitenwijken met Engelse huizen en vooral tuinen aan de andere kant. Vaak weggestopt achter hoge muren met prikkeldraad en schrikdraad. Helaas is het erg slecht weer in Harare en zelfs behoorlijk fris. Het regent constant en de stad verandert door de slechte afwatering dan ook snel in een modderpoel. Ook de cricketwedstrijd tussen Zimbabwe en Ierland die we bezoeken valt na een uurtje in het water. We brengen dus veel tijd door in het hostel en leuke cafés. Zo ontmoeten we ook de Amsterdamse Emma die in haar eentje backpackend van Kaapstad naar Zanzibar reist. We hebben van alles te bespreken: van wereldproblemen tot reisverhalen.

Emma reist via Mutare richting Mozambique. Zij vervolgt haar weg met de bus in een halve dag. Wij stappen weer op de tandem om dezelfde route in drie dagen af te leggen. Gelukkig is het droger geworden. De weg van Harare naar Mutare is op papier erg mooi, maar valt in de praktijk behoorlijk tegen met onnoemelijk veel vrachtwagens. Scherp opletten met z'n tweeën, goed communiceren en de achteruitkijkspiegel gebruiken zijn in zo'n geval echt noodzaak. Het is een uitdaging om ook te blijven genieten. Na drie ritten van zo'n 95 km per dag met aan het eind nog een zeer steile klim dalen we af naar Mutare. Een relatief rustige grensplaats met een aangenaam klimaat omringd door prachtige bergen. Het hostel dat we kiezen is vriendelijk opgezet met een buitendouche en -keuken. Takunda, de manager van het hostel nodigt mij en Emma uit om samen, met zijn vrienden, het lokale nachtleven te verkennen. Daar maak ik natuurlijk dankbaar gebruik van! Tijd voor een dansje!  

Helaas is het ook tijd om Zimbabwe te verlaten. Het is de laatste dag voordat onze visa verlopen. Voor Mozambique kunnen we een visum krijgen aan de grens. Hiervoor worden we allereerst naar een zeecontainer aan de andere kant van het grenshek gestuurd om een brief te kopen. Ook de rest van het proces blijkt veel minder makkelijk en langduriger dan bij andere landen. We hebben er uiteraard altijd vertrouwen in dat zoiets lukt, maar uiteindelijk is er een procedure van vijf uur voor nodig om ons een visum te geven. Uiteraard is het onduidelijk wat er in die vijf uur precies gebeurt. Laat staan dat dit proactief gecommuniceerd wordt. Om half vier 's middags hebben we onze visa. De geplande rit voor die dag van 100 km zit er dan uiteraard niet meer in. Manica, vlak na de grens wordt onze eerste stop in Mozambique. Een nieuw land een nieuwe uitdaging.